Κύκλωπας Πολύφημος

Ένας συγκεκριμένος Κύκλωπας έχει γίνει ιδιαίτερα γνωστός. Η Οδύσσεια περιγράφει τα ταξίδια που έκανε ο Οδυσσέας επιστρέφοντας μετά το τέλος του Τρωικού Πολέμου, προσπαθώντας να γυρίσει στο βασίλειό του την Ιθάκη. Σε ένα ταξίδι του βρέθηκε σε ένα πλούσιο από βλάστηση τόπο όπου έβοσκαν πολλά κοπάδια ζώων και ήταν γεμάτο αμπέλια. Το μέρος αυτό κατοικούσαν οι Κύκλωπες, που ήταν γιγάντιοι βοσκοί που ζούσαν σε μικρές απομονωμένες ομάδες με τις οικογένειές τους μέσα σε σπηλιές επάνω στα βουνά. Δεν είχαν κάποια κοινωνική δομή που να τους ενώνει, ούτε και καλλιεργούσαν, παρά μόνο ζούσαν από όσα τους πρόσφερε έτοιμα η φύση.

Ο Οδυσσέας και οι σύντροφοί του αντιμετώπισαν έναν Κύκλωπα με το όνομα Πολύφημο, γιο του του Ποσειδώνα. Ο Πολύφημος ήταν πανύψηλος με τεράστια δύναμη, χωρίς να σέβεται ή να δίνει λόγο στον Δία ή κάποιο άλλο θεό. Ο Οδυσσέας και οι άντρες του εγκλωβίστηκαν μέσα στη σπηλιά του Πολύφημου, όταν εκείνος επιστρέφοντας, έκλεισε την είσοδο της σπηλιάς με έναν γιγάντιο βράχο. Η διαμονή τους καταλήγει σε μια παρωδία του νόμου της φιλοξενίας, καθώς ο Πολύφημος άρχισε να τρώει έναν έναν τους επισκέπτες του αντί να τους προσφέρει φαγητό. Το δώρο φιλοξενίας που κάνει στον Οδυσσέα είναι να τον φάει τελευταίο.

Όπως ο Κύκλωπας, έτσι και ο Οδυσσέας χρησιμοποίησε τον κώδικα της φιλοξενίας σαν όπλο εναντίον του απολίτιστου Πολύφημου. Όταν ο γίγαντας τον ρώτησε το όνομά του εκείνος του απάντησε ότι τον λένε «Κανένα». Μετά προσέφερε στον Κύκλωπα οίνο (όχι κρασί, μαζί με νερό, όπως είθισται) με σκοπό να τον μεθύσει. Όταν εκείνος έπεσε για ύπνο ο Οδυσσέας και οι εναπομείναντες άντρες του τον κάρφωσαν στο μοναδικό του μάτι με ένα μυτερό ξύλινο δοκάρι που σμίλεψαν γι’αυτό το λόγο. Ο τυφλωμένος Πολύφημος άρχισε να φωνάζει για βοήθεια στους υπόλοιπους Κύκλωπες, λέγοντας ότι ο «Κανένας» τον τύφλωσε. Οι υπόλοιποι Κύκλωπες δεν έδωσαν σημασία, αφού τον πέρασαν για τρελό. Όταν την άλλη μέρα σήκωσε τον βράχο που έφραζε την έξοδο της σπηλιάς, ο Οδυσσέας και οι άντρες του κρύφτηκαν κάτω από τα κριάρια του κοπαδιού που έβγαινε έξω, κι έτσι κατάφεραν να ξεφύγουν από τα χέρια του Κύκλωπα.Ο Οδυσσέας ωστόσο υπέκυψε στην ανθρώπινη φύση του και καθώς έφευγε με το πλοίο του φώναξε από μακριά το πραγματικό του όνομα και κόμπασε για την επιτυχία του εναντίον του Πολύφημου. Εκείνος τότε παρακάλεσε τον πατέρα του τον Ποσειδώνα, να εκδικηθεί τον Οδυσσέα και τον καταράστηκε να βασανιστεί πολύ μέχρι να φτάσει στην πατρίδα του. Αυτή η κατάρα ήταν και ο βασικός λόγος της ταλαιπωρίας του Οδυσσέα κατά την επιστροφή του στην Ιθάκη.